Rác thải y tế là gì? Cách xử lý rác thải y tế theo thông tư hướng dẫn của bộ y tế như thế nào để đảm bảo sức khỏe cho nhân viên y tế, cộng động và bảo vệ môi trường?

Rác thải y tế là gì?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), rác thải y tế được định nghĩa là chất thải được tạo ra từ các hoạt động chăm sóc sức khỏe, từ kim tiêm và ống tiêm đã qua sử dụng đến các miếng băng bẩn, bộ phận cơ thể, mẫu chẩn đoán, hóa chất, dược phẩm, thiết bị y tế và vật liệu phóng xạ.

Các nguồn xuất phát của chất thải y tế chủ yếu đến từ bệnh viện, trung tâm chăm sóc sức khỏe, phòng thí nghiệm, các trung tâm nghiên cứu, nhà xác, nơi tiến hành nghiệm thi, ngân hàng máu, các trung tâm lấy mẫu, dịch vụ chăm sóc người cao tuổi tại nhà…

Rác thải y tế được chia thành 2 loại lớn: chất thải y tế nguy hại và không nguy hại. Đối với chất thải y tế nguy hại sẽ chia thành: Chất thải y tế lây nhiễm và chất thải y tế nguy hại không lây nhiễm.

Giải pháp xử lý rác thải y tế

Dựa theo hướng dẫn của thông tư 20/2021/TT-BYT về quy định quản lý rác thải y tế trong khuôn viên cơ sở y tế, chất thải y tế cần phải được xử lý theo các bước sau:

• Phân loại
• Thu gom
• Lưu trữ
• Tái chế hoặc xử lý

Phân loại

Đầu tiên, các chất thải khác nhau cần được phân loại rõ ràng tại nơi phát sinh và tại thời điểm phát sinh để tránh tình trạng lây nhiễm. Chất thải cần được phân loại bằng các bao bì, dụng cụ, thiết bị lưu chứa chất thải theo quy định. Cần phân biệt giữa chất thải nguy hại không lây nhiễm, chất thải nguy hại lây nhiễm, chất thải rắn thông thường và chất thải lỏng không nguy hại.

Thu gom

Tiếp đến là quá trình thu gom, cơ sở y tế phải quy định rõ ràng luồng đi và thời điểm thu gom chất thải lây nhiễm phù hợp để tránh ảnh hưởng đến việc chăm sóc sức khỏe của người bệnh và các khu vực khác. Dựa theo từng loại chất thải mà có các cách thu gom khác nhau, cách thu gom đã được quy định tại thông tư 20/2021/TT-BYT. Đối với chất thải rắn thông thường nằm trong danh sách các chất thải rắn cho phép tái chế theo quy định pháp luật, cơ sở y tế có thể cân nhắc việc tái sử dụng.

Lưu trữ

Chất thải y tế sau khi thu gom cần được lưu trữ tại khuôn viên của cơ sở y tế đáp ứng các yêu cầu trong phụ lục 03 của thông tư 20/2021/TT-BYT. Từng loại chất thải phải được lưu giữ riêng tại khu vực lưu giữ chất thải tạm thời trong khuôn viên cơ sở y tế, trừ trường hợp các loại chất thải này có cùng tính chất, không có khả năng gây phản ứng, tương tác lẫn nhau và có khả năng xử lý bằng cùng một phương pháp.

Tái chế

Thời gian lưu trữ cũng được quy định rõ tại thông tư 20/2021/TT-BYT dành cho các loại chất thải khác nhau. Các chất thải sau khi lưu trữ sẽ tiến hành quá trình xử lý. Đối với trường hợp chất thải lây nhiễm, sau khi xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường thì sẽ được quản lý như chất thải rắn thông thường và được phép thu gom để tái chế.

Xử lý rác thải y tế với thiết bị xử lý rác thải sinh học tự động (Truster)

Truster là thiết bị chuyên xử lý rác thải sinh học tự động đến từ hãng S.M.I của Ý sử dụng công nghệ xử lý chất thải bằng cách không đốt. Đây cũng là công nghệ đang được nhiều quốc gia trên thế giới ưa chuộng, bằng việc kết hợp quá trình nghiền chất thải và tiệt trùng với hơi nước bão hòa ở nhiệt độ cao, qua đó đảm bảo hiệu quả xử lý chất thải mà không gây ra bất kỳ sự lây nhiễm cũng như mùi hôi khó chịu nào.

Truster có thể xử lý đa dạng các loại chất thải khác nhau từ chất thải rắn, chất thải lỏng và túi máu. Các quá trình diễn ra bên trong máy bao gồm: nghiền, hút chân không, tiệt trùng hơi nước, sấy.

Cấu tạo của thiết bị là một hệ kín, chất thải rắn sẽ được đi theo một chiều từ trên xuống. Bên trong thiết bị sẽ là hệ thống kết hợp xử lý cơ học bằng bộ phận nghiền và xử lý tiệt trùng bằng hơi nước bão hòa ở nhiệt độ cao.

Chất thải rắn đầu tiên sẽ được nghiền cơ học nhằm giảm lượng chất thải thành các mảnh nhỏ, không còn nhận dạng được. Tiếp đến là quá trình tiệt trùng bằng hơi nước nhằm tiêu diệt các tác nhân lây nhiễm. Đối với chất thải lỏng và túi máu, quá trình xử lý sẽ bao gồm hấp tiệt trùng bằng hơi nước bên trong buồng và tiến hành thải bỏ.

Bằng việc cắt nghiền rác thải trước khi tiến hành tiệt trùng, lượng chất thải sẽ được giảm thiểu kích thước và thể tích, tăng diện tích tiếp xúc với hơi nước. Điều này làm tăng hiệu quả tiệt trùng cũng như thuận lợi cho việc vận chuyển.

Ưu điểm của thiết bị xử lý rác thải y tế tự động (Truster)

• Sử dụng hệ thống xử lý không đốt, thân thiện với môi trường.
• Thiết bị áp dụng công nghệ hút chân không mang lại hiệu quả xử lý chất thải cao.
• Khả năng xử lý lượng chất thải lớn với đa dạng các dung tích khác nhau tùy thuộc vào nhu cầu xử lý tại cơ sở y tế.
• Khách hàng có thể lựa chọn hệ thống nạp hàng tự động thông qua thang máy vận chuyển.
• Hệ thống điều khiển từ xa cho phép theo dõi và ghi nhận quá trình xử lý theo thời gian thực. Đồng thời hướng dẫn bảo trì bảo dưỡng từ xa cho hệ thống.
• Xuất xứ từ Châu Âu, tuân thủ nhiều tiêu chuẩn chất lượng như: UNI EN ISO 285: 2016, UNI EN ISO 17665-1: 2016, UNI EN ISO 9001: 2015, UNI CEI EN ISO 13485: 2012,…

Kết luận

Xử lý rác thải y tế đóng một vai trò quan trọng và không thể thiếu trong lĩnh vực y tế và môi trường. Xử lý rác thải  trong y tế một cách an toàn giúp giảm rủi ro về lây nhiễm cho nhân viên y tế, bệnh nhân và cộng đồng, đồng thời bảo vệ môi trường khỏi ô nhiễm.